اثر مصرف سطوح مختلف کنجاله کلزا بر عملکرد جوجه های گوشتی  دو سویه راس و آرین

چکیده :

در این آزمایش به منظور بررسی اثر مصرف سطوح مختلف کنجاله کلزا بر عملکرد جوجه های گوشتی  سویه  های راس و آرین از چهار سطح ( 0 و 40 و 60 و 80  درصد) کنجاله کلزای واریته دو صفر در 240 قطعه جوجه گوشتی آرین و راس در قالب طرح کاملا تصادفی فاکتوریل 24 در 3 تکرار استفاده شد. از سن 8 تا 56 هفتگی ، ضریب تبدیل غذایی ، اضافه وزن و میزان دان مصرفی اندازه گیری شده و در پایان دوره پرورش از هر گروه 2 قطعه جوجه (مرغ و خروس)انتخاب شد و پس از توزین_،کشتار و در صد لاشه ، چربی محوطه بطنی ، وزن لوزالمعده ،‌ قلب ، کبد ، سنگدان اندازه گیری گردید. همچنین در سن 40 روزگی از تیمارها خونگیری به عمل آمد و میزان ()T3 و T4() خون اندازه گیری شد . در پایان دوره میزان رطوبت بستر تیمارها اندازه گیری شد و در پایان اعداد و ارقام به دست آمده توسط برنامه Q-pro وارد رایانه شد و توسط نرم افزار SAS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها نشان دادکه ضریب تبدیل غذایی در سه مرحله پرورش تحت تاثیر کنجاله و سویه واقع نگردید اما در کل مدت پرورش اثر معنی دار داشت (05p< / ).اضافه وزن جوجه ها تحت اثر سطوح متفاوت جایگزینی کنجاله کلزا و سویه قرار گرفت (05p< / ).در سن 56 روزگی اثر سویه و اثر متقابل سویه و جنس بر میانگین میزان T3 خون معنی دار بود (05p< / ). دراین آزمایش مشخص شد که درصد وزن اعضای بدن تحت تاثیر میزان جایگزینی کنجاله کلزا واقع می شود ولی اثر سویه های ( آرین و راس ) بر روی تغییرات درصد وزن اعضای بدن معنی دار نیست . همچنین نتایج نشان داد رطوبت بستر تحت اثر کنجاله کلزا و سویه به صورت معنی داری تغییر نداشت.

 

کلمات کلیدی : کنجاله کلزا _، عملکرد جوجه های گوشتی _، ضریب تبدیل غذایی_، هورمون تیروئید_، رطوبت بستر .

 

مقدمه :

کلزا  به گیاهان روغنی از تیره کروسیفرو از جنس براسیکا اطلاق می گردد. در کانادا به ارقام جدید کلزا که روغن و کنجاله آنها کیفیت ویژه ای دارد کانولا گفته می شود. دانه کانولا به لحاظ داشتن متجاوز از 44 درصد روغن ، یکی از دانه های روغنی در جهان محسوب می گردد. کنجاله آن نیز از نظر کیفی نزدیک به کنجاله سویاست و حدود 38 درصد پروتئین دارد لذا یکی از منابع بسیار غنی پروتئین گیاهی در تغذیه دام و طیور می باشد.(23). در ضمن کنجاله سویا حدود 44 درصد پروتئین دارد و از نظر اسیدهای آمینه متیونین فقیر می باشد و دارای بعضی مواد بازدارنده رشد مانند ممانعت کننده تریپسین می باشد (29). در حال حاضر قیمت کنجاله کلزا کمتر از کنجاله سویا است و با توجه به این امر که در واحدهای دامپروری 75-70 درصد هزینه پرورش دام را هزینه خوراک تشکیل می دهد(20) ) لذا فکر استفاده از کنجاله کانولا به عنوان یک ماده مغذی در تغذیه طیور قابل تعمق و تامل به نظر می رسد و این سوال پیش می آید که آیا می توان در کشور از کنجاله این دانه روغنی استفاده مطلوب را نمود و اگر این امکان وجود دارد ، مناسب ترین سطح استفاده از آن در جیره طیور چه مقدار است . لذا در این طرح تاثیر سطوح متفاوت کنجاله کانولای بجای کنجاله سویا در دو سویه مرغ گوشتی  آرین وراس   مورد بررسی قرار گرفت .

مواد و روش ها: در این آزمایش با استفاده از چهار سطح جایگزینی کنجاله کانولا به جای کنجاله سویا ( صفر ، 40 ، 60 ، 80درصد ) در دو سویه متفاوت گوشتی (240 قطعه جوجه یکروزه آرین وراس) ، 4 تیمار غذایی تنظیم و برای هر تیمار 3 تکرار در قالب یک طرح کاملاً تصادفی در نظر گرفته شد. اندازه گیری AME و AMEn کنجاله سویا و کنجاله کلزا مورد آزمایش به روش سیبالد اندازه گیری شد و  محاسبات جیره ها بر اساس جداول ترکیب مواد خوراکی و احتیاجات جوجه های گوشتی ( 1994) NRC انجام گرفت . از سن 7 روزگی کلیه جوجه های هر تیمار جیره های آزمایشی مربوط به خود را دریافت کردند. مشخصات جیره های مورد استفاده در جداول 1 ، 2 و 3 نشان داده شده است. در پایان هر مرحله از رشد  میزان اضافه وزن و ضریب تبدیل غذایی محاسبه شد و در 56 روزگی از هر قفس یک مرغ و یک خروس که دارای کمترین اختلاف وزن زنده با میانگین قفس داشتند انتخاب شده و از لحاظ راندمان اجزای داخلی بدن مورد ارزیابی قرار گرفتند. در سنین 50 و 56 روزگی از هر قفس حدود 200 گرم بستر نمونه برداری شد و رطوبت آن اندازه گیری گردید.در دو سن 40 و 56 روزگی خونگیری و جدا کردن سرم خونی از 2 قطعه خروس و 2 قطعه مرغ از هرقفس صورت گرفت و برای تعیین تیتر هورمون های تیروئیدی T3 و T4 به وسیله روش رادیوایمونواسی به آزمایشگاه ارجاع شدند .داده های بدست آمده با استفاده از مدل خطی  GLMو نرم افزار آماری SAS مورد تجزیه قرارگرفتند و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال 5% (05 / 0> P) صورت گرفت().

هر کیلوگرم غذا تامین کننده موارد زیر می باشد : منیزیم 100 میلی گرم ، آهن 40 میلی گرم ، مس 5 میلی گرم ، کبالت 1 / 0 میلی گرم ، ید 1 میلی گرم ، آنتی اکسیدانت 100 میلی گرم ، ویتامین ای 30 میلی گرم ، ویتامین کا 3 میلی گرم ، تیامین 2 میلی گرم ، ریبوفلاوین 7 میلی گرم ، پیریدوکسین 3 میلی گرم ، پنتوتنیک اسید 18 میلی گرم ، نیاسین 40 میلی گرم ، فولاسین 5 / 1 میلی گرم ، کولین 600 میلی گرم ، بیوتین 0 / 70 میلی گرم و سیانو کوبالامین 2% میلی گرم.

نتایج و بحث :

نتایج نشان داد ضریب تبدیل غذایی در سه مرحله پرورش تحت تاثیر کنجاله و سویه واقع نگردید ولی در کل مدت پرورش اثر معنی دار داشت، همچنین اثر سویه نیز بر ضریب تبدیل غذایی موثر واقع شد(05 / 0> P). میانگین اضافه وزن روزانه در سطوح متفاوت جایگزینی کنجاله کلزا با کنجاله سویا تفاوت معنی دار دارد (05 / 0> P). روند کلی در اضافه وزن جوجه ها نشان داد که بالاترین اضافه وزن جوجه ها تا سطح 60 درصد جایگزینی کنجاله کلزا بود و پایین ترین اضافه وزن جوجه ها مربوط به سطح 80 درصد جایگزینی بود که احتمالا تا سطح 60 درصد به دلیل پایین آمدن میزان بازدارنده ها در واریته 001 و مقدار اسیداروسیک کمتر از 2 درصد می باشد.در آزمایش جلالی محمد ابادی و همکاران اضافه وزن جوجه ها در دوره های آغازین، رشد و کل دوره با مصرف کنجاله کلزا کاهش یافته و افزودن ید به جیره تاثیری بر اضافه وزن جوجه ها نداشت. ضریب تبدیل غذایی جوجه ها با مصرف کنجاله کلزا در تمامی دوره ها افزایش یافت و مکمل ید تاثیری بر آن نداشت().

* در هر ستون اعدادی که دارای حروف مشابه نیستند دارای اختلاف معنی دار هستند . (05 / 0> P).

 

رطوبت بستر در سن 50 روزگی در صد رطوبت بستر تحت اثر کنجاله کلزا و سویه اثر معنی دار نداشت و در سن 56 روزگی نیز درصد رطوبت بستر صفر و 40 درصد جایگزینی کنجاله کلزا با کنجاله سویا با 60 و 80 درصد جایگزینی تفاوت معنی دار داشت(05 / 0> P).

 

 

 

در سن 56 روزگی اثر سویه و اثر متقابل سویه و جنس بر میانگین T3 و T4 معنی دار بود(05 / 0> P). میزان غلظت هورمون های تیروئیدیT4 و T3با افزایش میزان جایگزینی کنجاله کلزا بالا رفت. همچنین اثر سویه نیز بر میزان هورمون های تیروئیدی به طور معنی دار موثر واقع شد (05 / 0> P).

 

 

 

 

طبق نتایج آزمایش اثر سطوح جایگزینی کنجاله کلزا ، سویه و اثر متقابل آنها بر وزن سنگدان، پیش معده، لوزالمعده ، طحال، کبد، صفرا و چربی محوطه شکمی معنی دار بود (05 / 0> P) ، درصورتی که اثر جنس بر وزن آنها به طور معنی دار موثر واقع نشد.در آزمایشات جلالی و همکاران غلظت تیروکسین خون جوجه ها در تیمار کنجاله کلزا به همراه ید، کاهش یافت و غلظت تری ید و تیرونین آنها در اثر مصرف کنجاله کلزا، با و بدون ید کاهش یافت.

 

 

 

یاسر رحیمیان، فرشید خیری ، سید نورالدین طباطبایی ، مصطفی فغانی

1-     دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی علوم دامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان

2-     عضو هیات علمی گروه علوم دامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد

3-     عضو هیات علمی گروه علوم دامی دانشگاه آزاد اسلامی واحدخوراسگان

 

 

 

منابع و مآخذ :

1-     اسمعیلی . م ، روش نوین مرغداری ، چاپ سپهر تهران .1361.

2-     باقری . ع ، محمودی . ع ، قزلی ، 1380 زراعت و اصلاح سویا ( ترجمه ) انتشارات جهاددانشگاهی مشهد

3-     پوررضا . ج، تغذیه مرغ جلد دوم ویرایش سوم نشر ارکان 1376

4-     پروانه و 1374 کنترل کیفی و آزمایشهای شیمیای مواد غذایی انتشارات دانشگاه تهران

5-     جامعی . پ ، 1372 تغذیه تجربی دام و طیور ، انتشارات دانشگاه تهران

6-     دهشیری . ع ، کارشناس ارشد زراعت وزارت کشاورزی 1378 زراعت کلزا دفتر تولید برنامه های ترویجی و انتشارات فنی معاونت ترویج

7-     ساعدی ، ه ، شعاع . م ، نیکپور تهرانی ک ، مروارید . ع ، 137 اصول تغذیه دام و طیور انتشارات دانشگاه تهران

8-     ظهیر الدین . ه 1376 اثر سطوح مختلف انرژی و مواد مغذی جیره بر روی عملکرد جوجه های آمیخته گوشتی آرین ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران

9-     علومی . آ ف 1376 پیش بینی تقاضای گوشت مرغ و تخم مرغ مجله چکاوک شماره 3-152 صفحه 23

10-  گروه مواد غذایی سازمان بازرسی و نظارت بر قیمت و توزیع کالا و خدمات وزارت بازرگانی 1375 نگاهی به تولید و توزیع و قیمت خوراک دام و طیور ، ناشر وزارت بازرگانی

11-  گلیان . آ سالار معینی م ، 1374 تغذیه طیور ناشر : واحد آموزش و پژوهش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر ( ترجمه )

12-  گلیان . آ ، سالار معینی . م احتیاجات غذایی طیور ( ترجمه ) 1378 واحد آموزش و پرورش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کشور

13-  مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام ، جهاد استان تهران 1379 جزوه با کانولا (کلزا) و کنجاله آن آشنا شویم.

14-  معاونت زراعت وزارت کشاورزی 1376 جزوه دانه های روغنی انتشارات وزارت کشاورزی

15-  منصوری . ه 1371 وزارت جهادسازندگی موسسه تحقیقات دامپروری شماره 51

16-  مکدونالد ۀ ادوارذز ، گرین هال ، مورگان ، نوید شاد . ب ،‌جعفری صیادی ع ، ( ترجمه ) 1379 ، تغذیه دام ، انتشارات فرهنگ جامع

17-  نیکخواه . ع ، کاظمی شیرازی . ر ، 1373 روش علمی تغذیه مرغ ، چاپ چهارم انتشارات دانشگاه تهران ( ترجمه )

18-  نیکخواه . ع ، امانلو ح ، 1371 اصول تغذیه و خوراک دادن دام ، ترجمه انتشارات دانشگاه زنجان.

19- Bell, J.M. and Keith, M.O. 1991. A survey of variation in the chemical composition of commercial canolameal produced in western Canadian crushing plants. Canadian Journal of Animal Science. 71:469-480.

20. Bogedanov,  G.A.  and  Robako, V.N.  1986.  Use  of  rapeseed  oil  meal  in  feeding  broiler  chickens Tekhnologiya polucheniya  rapsovogo  shrota  ego  Kormovaya  tsennost,  veterinarnosanitarnya  ostenkap: 93-113.

21- lassen, H.L., Bell, J.M. and Clark, W.D. 1991. Nutritional value of very low glucosinilate canola meal for broiler  chickens.  Proceeding  of  8th  GCIRC  International Congress on  Rapeseed  in  a  Changing  world, Saskatoon, Canada. p: 256-262.

22- Leeson, S., Atteh, J.O. and Summers, J.D. 1987. The replacement value of canola meal for soybean meal in poultry diets. Canadian Journal of Animal Science. 67:151-158.

23- National Research Council. 1994. Nutrient requirements of Poultry. National Academe Press, Washington.D.C. USA. 9^th Edition.

24- Salmon,  R.E.,  Gardiner,  E.E.,  Klein,  L.L.  and  Larmond,  E.  1981.  Effect  of  canola  “low  glucosinolate rapeseed” meal, protein and nutrient density on performance, carcass grade, and meal yield of canola meal on sensory quality of broiler. Poultry Science. 60:2519-2528.

25- SAS Institute, (2001).SAS / STAT User’s Guide for Personal Computer .Release 6.12 SAS Institute, Inc., Cary, N.C., USA.

26- R. W. Newkirk1and H. L. Classen.2002. The Effects of Toasting Canola Meal on Body Weight, Feed Conversion efficiency, and Mortality in Broiler Chickens, Poultry Science 81:815–825.